Hoe ik mijn gasverbruik, en daarmee uitstoot, wil verminderen

Het zal niemand de afgelopen maanden ontgaan zijn: de gasprijzen zijn geëxplodeerd.

Al enige tijd voordat de gasprijzen de spreekwoordelijke pan uitrezen, heb ik naar een manier gezocht mijn gasverbruik te verminderen. Deels vanwege de portemonnee, maar ook zeker vanwege het klimaat. Gas is nou namelijk niet bepaald het meest groene goedje.

Achtergrond

Ik houd sinds 2014 mijn energieverbruik bij. Winter 2020-2021 was helaas een flinke uitschieter naar boven, en dan met name in het gasverbruik.

Fig 1: Gasverbruik per maandFig 1: Gasverbruik per maand

De belangrijkste reden achter dit gestegen verbruik laat zich raden: corona. Ik heb vrijwel de hele winter van 2020-2021 thuisgewerkt. Waar ik normaliter alleen in de avond de verwarming aan zou zetten, stond deze nu tenminste 8 uur per dag langer aan. Daarbij komt nog eens dat de thermostaat in de woonkamer staat, en niet in de tot-kantoor-omgebouwde slaapkamer. Dat betekent dus dat, om het in het kantoor behaaglijk te houden, de verwarming in de woonkamer open moet, óók als daar niemand aanwezig is. Nogal inefficiënt.

Andere redenen zijn het feit dat ik in het voorjaar van 2020 ben gaan samenwonen, en het koude voorjaar van 2021.

Uitstoot berekenen

Een belangrijke reden om mijn gasverbruik te verminderen is omwille de uitstoot. Bij de verbranding van gas komt uiteraard een boel CO₂ vrij. Een voor de hand liggende optie zou zijn om dan slechts enkel elektriciteit te gaan gebruiken voor verwarming, maar dat is te kort door de bocht. De energieopwekking in Nederland is nogal vuil, en bij de opwekking van elektriciteit in kolen- en gascentrales gaat een aanzienlijk deel van de energie verloren. Daardoor kan elektriciteit aanzienlijk vervuilender zijn per J dan de directe verbranding van gas.

Voorbeeldje: Uniper, dat vier gascentrales en een kolencentrale bezit, had in 2020 een uitstoot van 528g CO₂ / kWh. Bij de verbranding van 1 m³ gas komt 1.89 kg CO₂ vrij. Echter, gas is een energierijk goedje, en 1 m³ gas staat gelijk aan bijna 10 kWh. Dat wil dus zeggen dat de uitstoot van een kWh aan gas ongeveer ~190 g CO₂ is. Daarmee is stroom van Uniper bijna 3x zo vervuilend als de directe verbranding van gas.

Nu hebben de meeste consumenten zogenaamd groene stroom. Dat is echter in veel gevallen een fabeltje. In veel gevallen koopt de energiemaatschappij certificaten in uit het buitenland, waar wél groene stroom geproduceerd wordt. Dat is echter niet de stroom die daadwerkelijk uit het stopcontact komt.

Ook ik ben voor dit soort certificatenzwendel gevallen. In 2014 heb ik bij E-ON een "groen" contract afgesloten. Klonk leuk, maar E-ON blijkt achteraf een van de meest vervuilende leveranciers te zijn.

Ik heb gepoogd mijn CO₂ uitstoot uit energie proberen te schatten. Dit is moeilijker dan het lijkt. Vooral E-ON maakt het niet makkelijk om te achterhalen wat de daadwerkelijke uitstoot is. Gezien ze niet meer leveren aan consumenten in Nederland, hebben ze geen consumentenwebsite meer. Daarvoor in de plaats heb ik de jaarverslagen (in het Duits) er bij gehaald, maar ook daar is het niet eenduidig: In het jaarverslag van 2015 staat nog een mooi overzichtje van de CO₂-uitstoot die het concern heeft, uitgesplitst per land. In latere jaarverslagen komt het hele woord CO₂ uitstoot haast niet meer voor. Pas in 2018 is er weer een tabelletje, maar deze is slechts beschikbaar over het hele concern. Daarom kan ik voor 2016-2018 alleen een schatting doen; ik ga ervan uit dat de verhouding uitstoot tussen de landen waar E-ON actief is gelijk is aan die in 2015.

In onderstaand tabelletje ga ik uit van de uitstoot van het hele bedrijf, zoals actief in Nederland. Dus niet enkel over de uitstoot van het "groene" consumentenlabel.

periode leverancier g CO₂ / kWh Bron
2014 E-ON 770 Jaarverslag 2015
2015 E-ON 760 Jaarverslag 2015
2016 E-ON 810 Jaarverslag 2018
2017 E-ON 780 Jaarverslag 2018
2018 (t/m april) E-ON 680 Jaarverslag 2018
2018 (vanaf mei) Eneco 127 Bronetiket 2018
2019 Eneco 133 Stroometiket 2019
2020 (t/m juni) Eneco 109 Stroometiket 2020
2020 (vanaf juli) Pure Energie 12 Studie*
2021 Pure Energie 12 Studie*

(*: Pure Energie is vrijwel 100% Hollandse windstroom. Van de overheid mag je dan uitgaan van 0 uitstoot, maar dat vind ik niet helemaal eerlijk. Lifecycle analysis geeft 12g / kWh aan voor windstroom.)

Daarmee is het overduidelijk hoe ontzettend vervuilend E-ON was, en mijn CO₂-uitstoot uit elektriciteit in de meest recente jaren gekelderd is, terwijl mijn verbruik nog altijd omhoog gaat.

Fig 2: Uitstoot vs verbruik elektriciteit per maandFig 2: Uitstoot vs verbruik elektriciteit per maand

Pas in 2019 is een kilowattuurtje stroom minder vervuilend dan het equivalent aan gas.

Fig 3: Gemiddelde uitstoot elektriciteitFig 3: Gemiddelde uitstoot elektriciteit

Inmiddels wordt mijn uitstoot door energieverbruik bijna volledig veroorzaakt door mijn gasverbruik.

Fig 4: Verhoudingen uitstootFig 4: Verhoudingen uitstoot

De oplossing?

Mijn gasverbruik tijdens de winter van 2020-2021 was veel te hoog. Dat moet gewoon omlaag. Punt.

Fig 5: Uitstoot per winterFig 5: Uitstoot per winter

Hoewel elektriciteit voor mij inmiddels vele malen schoner is dan gas, is het onrealistisch om mijn verwarmingsbehoefte volledig te vervangen door elektrische kachels. De inefficiëntie van een heel appartement verhitten om het in één ruimte behaaglijk te houden is wel op te lossen.

Ik heb in de kantoorruimte een convectorkacheltje neergezet. Deze heeft een eigen thermostaat. Daarmee hoeft de verwarming dus niet meer aan in de rest van de woning als ik aan het werk ben. Dit is een kleine 800W kachel. Een 2000W model leek me overbodig, daar het enkel bedoeld is om één enkele ruimte verwarmen (en daar ook nog een boel elektronische apparatuur staat die ook warmte afgeeft).

Het kacheltje is te verplaatsen, en zou dus theoretisch ook bruikbaar moeten zijn in de woonkamer. Dat lijkt me echter niet voldoende om die hele ruimte warm te houden. Hier ontkom ik er niet aan om de verwarming een graadje lager te zetten. Daarnaast gaat de CV-ketel op 60 °C.

Al met al hoop ik voor winter 2021-2022 niet meer dan 500 kg aan CO₂ uit te stoten door het gasverbruik. Dat zou een ton minder zijn dan in 2020-2021. Da's equivalent aan een bestelbusje vol droogijs. In april 2022 weten we of me dat is gelukt.